Een kantoor dat de productiviteit verhoogt, stress verlaagt én toptalent aantrekt? Volgens Laura Vaessen van HEYDAY Consultancy ligt de belangrijkste sleutel niet in technologie, maar in de natuur. Ze legt uit hoe je met biophilic design een werkomgeving kunt creëren die de mens centraal stelt – en daarmee óók de bedrijfsresultaten verbetert.
Laura Vaessen is consultant, biophilic design adviseur en programmamanager duurzaamheid en welbevinden bij HEYDAY Consultancy. Vanuit de ontwerpvisie biophilic design adviseert en ondersteunt zij organisaties bij het creëren van een natuurlijke omgeving. Een werkplek die de creativiteit, gezondheid en productiviteit van mensen bevordert.
We brengen er een groot deel van ons leven door, maar hoe je het ook wendt of keert: de mens is niet gemaakt voor kantoor. Waar we ons door de eeuwen heen razendsnel hebben ontwikkeld tot een hoogtechnologische samenleving, kan onze evolutie dit tempo onmogelijk bijbenen. Het gevolg: we bevinden ons vaak in een omgeving die vervreemdend aanvoelt.
“Gebouwen met kunstlicht, een monotoon binnenklimaat en weinig tot geen contact met de buitenwereld – dit zijn geen plekken waar we als mensen tot bloei komen”, schetst Laura Vaessen, biophilic design adviseur en programmamanager duurzaamheid en welbevinden bij HEYDAY Consultancy.
“Hoe ver we ook zijn gekomen, onze behoefte aan verbinding met de natuur blijft diepgeworteld”, legt ze uit. “Een gebrek aan contact met de natuur kan leiden tot verhoogde stress, een verminderd concentratievermogen en een afname van creativiteit.”
Het antwoord uit de natuur
Volledig teruggaan naar de natuur is anno 2025 niet echt een reële optie. Maar het is wel mogelijk om natuurlijke elementen het kantoor in te brengen. Dat is de gedachte van waaruit biophilic design is ontstaan, een ontwerpmethode gebaseerd op de wetenschappelijke biophilia-hypothese.
“Deze hypothese stelt dat de mens een aangeboren neiging heeft om connectie te zoeken met natuur en andere levensvormen”, legt Vaessen uit. “Het integreren van de natuur in onze gebouwde omgeving is dus geen esthetische keuze, maar een fundamentele behoefte.”
Biophilic Design gaat veel verder dan het simpelweg plaatsen van een plant op een bureau. Het is een doordachte strategie die op drie niveaus wordt toegepast.
“Een natuurlijke werkomgeving is een investering die zich op meerdere manieren terugbetaalt.”
Ten eerste directe natuur. “Hierbij gaat het om de aanwezigheid van echte natuurelementen, zoals levend groen, waterpartijen, luchtstromen, het maximaliseren van daglicht, uitzicht op groen en het aanspreken van al je zintuigen”, aldus Vaessen.
Ten tweede indirecte natuur, oftewel het gebruik van materialen, kleuren, texturen en patronen die de natuur nabootsen. “Denk aan hout, steen, organische vormen en beelden van landschappen.”
En tot slot de beleving van de ruimte. “Dit betreft het creëren van een omgeving die een natuurlijke beleving oproept, bijvoorbeeld door doorkijkjes die de nieuwsgierigheid prikkelen, beschutte plekken die een gevoel van geborgenheid geven, of juist plekken die energie opwekken door ‘gevaar’ in te bouwen. Denk bijvoorbeeld aan hoge ramen op de vierde verdieping zonder borstwering.”
De harde voordelen
Het klinkt sommigen misschien wat soft in de oren, die hang naar groen en geborgenheid. Maar de businesscase voor biophilic design is keihard, weet Vaessen.
“Een natuurlijke werkomgeving is een investering in je menselijk kapitaal die zich op meerdere manieren terugbetaalt: studies tonen aan dat werknemers in biophilic omgevingen 15% hoger welzijn, 15% meer productiviteit en 15% meer creativiteit ervaren.”
“Natuurlijke elementen hebben een bewezen kalmerend effect, verlagen de hartslag en bloeddruk en dragen bij aan sneller herstel van stress”, licht ze toe. “Dit vertaalt zich direct naar een lager ziekteverzuim en een hogere productiviteit, omdat medewerkers in een biophilic omgeving zich beter kunnen concentreren en mentaal minder snel vermoeid raken.”
Het gaat echter niet alleen om het brengen van rust – ‘gevaarlijke’ elementen hebben juist weer een activerende, stimulerende werking, die bijvoorbeeld goed kan werken in brainstormruimtes.
“Denk ook aan inpandige loopbruggen met een opengewerkte vloer, overhangende balkons met transparante vloer of trappen met transparante zijkanten. Dit zijn een paar voorbeelden van hoe je ‘gevaar’ in de ruimte kunt toepassen, naast drukkere natuurlijke patronen en intensere kleuren.”
Mede door dit soort elementen kan biophilic design volgens Vaessen zelfs bijdragen aan innovatie: “Een omgeving die de zintuigen op een subtiele, natuurlijke manier prikkelt, bevordert out-of-the-box-denken.”
Bovendien vormt een inspirerende en gezonde werkomgeving een belangrijke troef in de huidige ‘war for talent’. “Met name jongere generaties hechten veel waarde aan duurzaamheid en welzijn, waardoor een biophilic kantoor helpt om toptalent aan te trekken en te behouden.”
Een werkplek voor iedereen
Een vaak onderbelicht voordeel van biophilic design is de positieve impact op neurodivergente medewerkers. “Een standaard kantooromgeving kan voor mensen met bijvoorbeeld autisme of ADHD leiden tot constante over- óf onderprikkeling”, legt Vaessen uit. “Biophilic design kan hier een oplossing bieden.”
Een natuurlijke omgeving met gedempte akoestiek, zachte, indirecte verlichting en organische patronen werkt minder overweldigend. De aanwezigheid van beschutte, rustige plekken waar medewerkers zich kunnen terugtrekken, biedt de psychologische veiligheid die essentieel is om goed te kunnen functioneren.
“Het is een verschuiving van denken in vierkante meters naar denken in welzijn en verbinding.”
Dat betekent níet dat het kantoor geen prikkels mag afgeven. “Mensen met een neurodivergent brein kunnen net zo snel onder- als overprikkeld raken. In een saaie kantooromgeving – grijs tapijt, witte wanden – komen ze ook tot niks.”
“In een natuurlijke omgeving zit veel rijke informatie aan vormen, patronen, zintuigen en beweging stimulans waardoor onderprikkeling voorkomen kan worden”, schetst Vaessen. “Zo creëer je een werkplek die van nature inclusiever is voor iedereen.”
Stap voor stap
Het inrichten van zo’n werkplek hoeft geen enorme investering te zijn. Organisaties kunnen op verschillende niveaus instappen – het hoeft niet in één keer.
“Begin klein en laagdrempelig”, adviseert Vaessen. “Zorg voor een diversiteit aan planten, gebruik bureaus en kasten van natuurlijk hout en hang kunst op met landschappen. Ga experimenteren met natuurlijke geurondersteuning: 75% van je emoties wordt bepaald door wat we ruiken. Zelfs het verbeteren van de toegang tot daglicht of het aanbieden van een werkplek met uitzicht op een park kan al een groot verschil maken.”
Bij een renovatie of nieuwbouw kunnen de principes meteen volledig worden geïntegreerd. “Denk aan het integreren van een binnentuin of patio, het gebruik van natuurlijke ventilatie en het creëren van een dak- of moestuin waar medewerkers kunnen ontspannen.”
Het zijn stuk voor stuk ingrepen die de identiteit van het gebouw én de organisatie versterken, geeft ze aan. Want zoals al die groene interventies onderdeel zijn van biophilic design, is biophilic design zelf weer een fundamenteel onderdeel van een moderne, mensgerichte en toekomstbestendige werkplekstrategie.
“Het is een verschuiving van denken in vierkante meters naar denken in welzijn en verbinding”, vat ze samen. “Daarmee is het een directe investering in de gezondheid, het geluk en de productiviteit van het belangrijkste kapitaal van elke organisatie: haar mensen.”
Wil je een kantoor waar mensen minder stress ervaren, productiever werken én creatiever worden? En ben je benieuwd hoe HEYDAY Consultancy jou hierbij kan ondersteunen? Neem vrijblijvend contact op met Laura Vaessen via 06-27308132 of download de onderstaande whitepaper.
